Erol Kılıç Kutalia

KUZEY KAFKASYA'DA VE DİASPORA'DA

AYHABI-TAHMADA-ABIG SOSYAL STATÜLERİ

 

Kuzey Kafkas Halklarında Ayhabı-Tahmada-Abıg sosyal statü unvanları çok önem arz etmektedir. Bu kanaat önderlerinin Kuzey Kafkas Halklarının toplum yaşantısında çok özel yerleri vardır.

 

Anavatan Kuzey Kafkas çoğrafyasında Ayhabı,Tahmada,Abıg ünvanlarını taşıyanlar,eğitim seviyesi yüksek, bilgi birikimleri fazla, entelektüel, objektif düşünen, paylaşım ve empati düzeyleri çok yüksek kişiler olduklarını görmekteyiz.

 

Diasporada ise, zaman zaman, bir kısmında, bu özelliklere sahip olmayanları görmekteyiz. Hayatlarında Teksas,Tomiks gibi çocuk kitaplarını dahi okumayan kişilerin ayhabı,tahmada,abıg olarak ortaya çıktıklarına şahit olmaktayız.

 

Okumayan, okuduğunu anlamayan, araştırmayan, karşılaştırmayan, sorgulamayan, paylaşım duygusundan uzak, objektif düşünmeyen, adil davranmayan ayhabı, tahmada ve abıglar toplumumuza bir katkıları olamayacakları gibi kalıcı izler bırakan zararları olacaktır.

 

Kuzey Kafkas Halklarının sosyal, kültürel yaşamlarında bu sosyal statüdeki büyüklerin çok özel bir yeri vardır. Yaşının ilerlemiş olması o kişiyi ayhabı, tahmada ve abıg yapamaz.

 

Ayhabı, tahmada, abıg toplumun tüm kesimlerinin onayladığı kişiler olmalıdır. Hiçbir kimse ben ayhabıyım, tahmadayım, abıgım diye ortaya çıkıp bu statülere kavuşamaz.

 

Ayhabı, tahmada, abıg'ın bir dünya görüşü, bir duruşu, toplum içinde güven duygusu yaratması, objektif davranması, Kuzey Kafkas Halklarının yazılı olmayan ama yaptırım gücü çok fazla ''HABZE'' denilen anayasasını iyi bilmesi gerekir.

 

Abıg, toplum içinde en büyük fahri sosyal statüdür. Abıg sadece yaşlı biri değil, önemli kararlar veren bir kanaat önderidir. Onun tecrübesi, adil ve birleştirici özelliği çok mühimdir. 

 

Diasporada ayhabı, tahmada abıg sosyal statülerine uygun kişiler tıpkı anavatan Kuzey Kafkas coğrafyasında olduğu gibi okuyan, araştıran, karşılaştıran, analiz yapan, adil davranan, objektif düşünen, klasik ve çağdaş düşünce yapısını sentezleyen, entelektüel kişiler olmalıdır.

 

Abhazlar, Adigeler, Çeçenler, Osetler, İnguşlar, tüm Dağıstan halkları yani diasporada yaşayan hepimiz ayhabı, tahmada, abıg sosyal statülerini yeniden tarif ve tanımlamalarını yapmamız zamanı gelmiştir.

 

Ayhabı, tahmada, abıg sadece kendileri için karar alan kişiler değil onlar tüm toplum için karar veren saygın kişilerdir. Aldıkları tüm kararlar bağlayıcı olup, sosyal yaşantımızda uzun yıllar büyük izler bırakır.