Aşba R.Cengiz Koç

Macana (-ra) Şımarık (-lık)

 

Abhazca bir sözcük "macana",Türkçe "şımarık" anlamına geliyor.  Abhazca (-ra) eki aldığında mastar oluyor ve "şımarıklık" fiiline dönüşüyor.  Ki bu sözcük bizim toplumumuzda " küçük çocukların yaramazlıkları ”ndan çok daha fazla anlam taşıyor.

 

Şımarıklık kavramı oldukça geniş, kapsamlı bir oluşu, durumu ifade ediyor aslında.

 

Her toplumda bu olgu, bu kavram pek de onay görmeyen, kınanan bir durumu ifade ediyor olsada, kişilerden toplumlara kadar oldukça geniş bir mecrada kendini gösterebilmektedir.

 

Özellikle kendi iç dinamikleri ile özümseyerek bir noktaya gelememiş, zahmet çekmeden," beleş" veya "kolay" yoldan belirli bir ekonomik güce ulaşmış, eğitimsiz, bilgisiz kişi veya toplulukların bir hastalığı diye nitelemek çokta yanlış olmayacaktır sanırım.

 

Her zaman söylediğim gibi ben, bilimsel anlamda herhangi bir tez oluşturma, yargıda bulunma yetkisine sahip olduğumu savunmuyorum. Sadece yaşadığım ve gördüğüm, sorun oluşturan meselelere kendimce dikkat çekmeye çalışıyorum, naçizane.

 

Bu tespiti yaptıktan sonra gelelim konumuza;

 

Her zaman ifade etmeye çalıştığım gibi "Başka bir dilde düşünerek kendi toplumsal yapınızı değerlendiremezsiniz". Yani Türkçe düşünmeden Türk toplumunun değer yargılarını, Türk toplumunun kültürel, sosyal, tarihsel gerçeklerini doğru biçimde tahlil edemezsiniz. Aynı şekilde Abhazca, Abaza gibi düşünmeden Abhazlığı yargılamak, değerlendirmek, doğru sonuçlara ulaşmak pek mümkün değildir.

Şımarıklık kavramının yukarıda bahsettiğimiz meselelerle ne ilgisi var da diyebilirsiniz tabii. Bence birebir ilgili ve tamda bu kavramları bilmeyenler genellikle bahsi geçen toplumlarda bu konu ve kavramlarla ilgili olarak "ahkâm" kesmeye başladıklarında kaçınılmaz olarak düştükleri pozisyonu net bir şekilde ortaya koyuyor.

 

Kendi toplumsal değerlerinden uzak yetişen, bu değerleri beğenmeyen, burun kıvıran, bu değerleri derinlemesine düşünmeksizin, tarihsel, toplumsal, kültürel gerekliliklerini göz önüne almadan yapılan değerlendirmeler, güne, çağa uygun olmamaları nedeniyle değiştirilmesi gereğini öne sürenler tam da bu "macana" kavramının öznesi olmaktan kurtulamazlar.

 

Yaklaşık 300 yıl vatanını savunmak, kaybetmemek için her düzeyde mücadele etmiş, bireysel, grupsal, toplumsal mücadelesini farklı düzeylerde sürdürme yürekliliğini göstermiş bir toplumu ve bu toplumun kültürel değerlerini eleştirirken çok daha dikkatli ve bilgili olunması gereği aşikârdır.

 

Dünyadaki toplumsal düzey değişikliklerini bu mücadele nedeniyle, çok daha önemlisi, kendi doğal ortamından koparılarak sürdürmek zorunda kalmış bir toplumun koruma içgüdüsüyle kültürel, sosyal yapısını koruması, sürdürmeye çalışması, dilini, kültürünü yaşatmaya çalışması sadece takdirle karşılanması gereken bir davranıştır. Aksi bir yaklaşım sadece" macana" lıkla açıklanabilir.

 

Küreselleşen, globalleşen dünyamızda toplumsal yapı, değerler, müthiş bir zorlanmaya, erozyona maruz kalmakta iken, dayanışmanın, el ele vererek bu zorlukları aşmaya çalışmanın elzem olduğu tam da bu zamanda kendi tarihsel sorumluluğunu ıskalamaya çalışmak, bununla ilgili mazeretler oluşturmak "macana"lığın dik alasıdır.

 

Farklı toplumsal katmanlara sahip olabiliriz, ekonomik olarak iyi durumda olabiliriz, geçmiş zamanlarda toplumsal inisiyatif alarak toplumumuza yararlı işler yapmış olabiliriz. Tüm bunlar bize bir ayrıcalık kazandırmaz. Ayrıcalıklı olduğumuzu düşünür ve bu şekilde davranırsak bu yazının konusu olan "macana"lığın dik alasını yapmış oluruz ki bu hiçbir şekilde kabul edilebilir değildir.

 

Tarihin bizlere sunduğu fırsatı elimizin tersiyle itmeden, herkesin elinden geleni yapacağı,"macana" durumuna düşmeden toplumuna yararlı, kendi dilinde düşünebildiği günlerde buluştuğumuzda her şeyin çok daha güzel ve olumlu olduğunu görmek hiç de zor değil.

 

Sevgi ve saygılarımla.

 

R.Cengiz Koç Aşba

9.12.2019 Bursa